Incredible India !

INCREDIBLE INDIA !

Je kan er niet naast kijken, niet in de Embassy of India, niet in het Indian Visa Application Centre, niet in de reisbureaus die India aanprijzen als toeristische bestemming: “Incredible India” !  Kijk je even in het woordenboek dan vind je als vertaling: ongelooflijk, verbluffend, ongeloofwaardig. Eigenlijk is India het allemaal en je kan er nog heel wat adjectieven aan toevoegen.

Voor mij was India vorige week “ongelooflijk verrassend” !

Tijdens het jaarlijkse hindoe - festival “Durga-puja” vieren de hindoes de uiteindelijke overwinning van het goede op het kwade, ook in Kolkata. Vijf dagen lang vormt de Bengaalse hoofdstad het decor van een festival dat de dagelijkse gang van zaken volledig wijzigt. Kolkata zoals ik het nog nooit gezien, geroken en gehoord heb: incredible !

De oorsprong van het festival: het godengevecht om een drank die eeuwig leven geeft. Een verhaal ons niet helemaal onbekend. Goden en demonen strijden op leven en dood om de fel begeerde nectar te bemachtigen. Het bezit van de drank gaf de winnende partij een  duurzaam en alles overheersend machtsoverwicht. Vrij snel leken de goden de overhand te halen, maar de demonen lieten het er niet bij en belaagden de goden telkens opnieuw. Bedreigd, besloten de goden hun krachten te bundelen en een nieuwe godin te vormen die de demonen voorgoed moest verslaan: Durga. De nieuwe godin was buitengewoon krachtig en sloeg met succes diverse aanvallen af. Bij één aanval moest Durga het opnemen tegen een buffel. Ze onthoofdde het dier met de slag van een zwaard. Uit het lichaam van de buffel verrees Mahihasura, een demon: de sterkste die Durga ooit tegenover zich had gehad. In een beslissende strijd doodde ze Mahihasura. Verslagen trokken de demonen zich definitief terug.`

Belangrijker dan het verhaal is de symboliek. De tegenstelling tussen goed en kwaad is alom aanwezig, ook in de mens zelf. Dat het goede overwint, is het geloof dat aanwezig is, de hoop die wordt gekoesterd. Wie de strijd aandurft en zijn innerlijke krachten bundelt, kan het kwaad om zich heen en in zichzelf uiteindelijk wel aan. Maar dat vereist moed, volharding en vertrouwen in eigen kunnen.

Overal in de stad, in alle wijken, op alle pleinen worden grote en kleine tempels gebouwd. Op de straat, over de straat, rond een boom, aan een bestaand gebouw. Bamboe, stof, hout, karton, een kunstig geheel, afgewerkt met zoveel mogelijk flikkerende lichtjes. In de tempels en tempeltjes vind je steeds vijf godenbeelden. In het midden het grootste, moeder Durga met acht armen. Links en rechts haar vier kinderen: Ganesh, Laksmi, Sarasvati en Kartikeya. De god Shiva, eigenlijk de belangrijkste,  staat er voor een keer niet bij. Hij zou de aandacht teveel naar zich toetrekken en Durga naar de achtergrond doen verschuiven. Ongepast op haar festival.

Het blijft een schatting, maar verschillende mensen vertellen me dat er tijdens dit festival meer dan 2 miljoen bezoekers naar Kolkata komen, een wereldstad met meer dan 15 miljoen inwoners. Slumbewoners en daklozen wellicht niet meegerekend. Wie niet geregistreerd is of geen thuisadres heeft, telt immers niet mee. Toch heerst er een bepaalde rust over de stad of moet ik spreken van een andere drukte? Kolkata is onherkenbaar geworden. Weinig verkeer, veel verkeersvrije straten en pleinen, met uitzondering van de grote verkeersassen.

Incredible … zelfs de voetganger lijkt terrein te winnen. Waar hij anders nooit voorrang krijgt, bijna altijd moet springen en lopen om levend en zonder ongelukken de overkant van de straat te bereiken, kan dit nu gebeuren in alle rust en kalmte. “Al wie niet weg is, is gezien,” mag voor een paar dagen vergeten worden. Mocht dit toch blijven duren, de stad en haar inwoners zouden er wel bij varen.

Wie ooit in Kolkata is geweest, kent de andere - de nooit tot rust komende - drukte, de chaos, het lawaai, de stank, de overbevolking. Niets ontbreekt. Er zijn de voetgangers, de riksjalopers, de fietsers, de moto’s, de taxi’s, de auto’s, de bussen, de vrachtwagens, hier en daar nog een overgebleven heilige koe, de honden, de kraaien en nog zoveel meer. Zelfs een kudde geiten met een herder. Ze lopen langs de drukke J.L. Nehru Road, op weg naar Kolkata Maidan, het grote stadspark met de Victoria Memorial. Het enorm marmeren koepelcomplex werd gebouwd tussen 1906 en 1921, als monument voor Queen Victoria. Zij heet je nog steeds welkom, majestueus en dominerend gezeten op haar troon. Markies Curzon of Kedleston, onderkoning van India suggereerde de “creation of a fitting memorial” met de volgende woorden: "Let us have a building, stately, spacious, monumental and grand, to which every newcomer in Calcutta will turn, to which all the resident population, European and native, will flock, where all classes will learn the lessons of history and see revived before their eyes the marvels of the past." Wellicht zijn er niet zoveel “natives” die zich de wonderen van de Engelse koloniale periode nog herinneren of zich willen herinneren. Blijvend voordeel van het park met zijn memorial is in elk geval de rust te midden van de chaos.

Incredible … want elk jaar opnieuw kan je gedurende een week “op adem komen” in Kolkata, letterlijk en figuurlijk. Een niet te onderschatten luxe, een gezondheidscadeau. De gas – en benzinewalmen zijn voor heel even zo goed als verdwenen, vervuilen niet langer je neus, mond en longen, irriteren je ogen niet en zijn geen aanleiding meer tot hoofdpijn of andere ongemakken. Waarom blijven de goden niet langer in Kolkata? Zij en wij kunnen er dan ongestoord genieten. Zij van hun nectar, ik van een deugddoende frisse Kingfisher in de rustige tuin van Fairlawn.

Bart Massart

Kolkata 31.10.2015