INCREDIBLE
INDIA !
Je kan er
niet naast kijken, niet in de Embassy of India, niet in het Indian Visa
Application Centre, niet in de reisbureaus die India aanprijzen als
toeristische bestemming: “Incredible India” ! Kijk je even in het woordenboek dan vind je als
vertaling: ongelooflijk, verbluffend, ongeloofwaardig. Eigenlijk is India het
allemaal en je kan er nog heel wat adjectieven aan toevoegen.
Voor mij was India vorige week “ongelooflijk verrassend” !
Tijdens het jaarlijkse hindoe - festival “Durga-puja” vieren de hindoes
de uiteindelijke overwinning van het goede op het kwade, ook in Kolkata. Vijf
dagen lang vormt de Bengaalse hoofdstad het decor van een festival dat de
dagelijkse gang van zaken volledig wijzigt. Kolkata zoals ik het nog nooit gezien,
geroken en gehoord heb: incredible !
De oorsprong van het festival: het
godengevecht om een drank die eeuwig leven geeft. Een verhaal ons niet
helemaal onbekend. Goden en demonen strijden op leven en dood om de fel
begeerde nectar te bemachtigen. Het bezit van de drank gaf de winnende partij
een duurzaam en alles overheersend
machtsoverwicht. Vrij snel leken de goden de overhand te halen, maar de demonen
lieten het er niet bij en belaagden de goden telkens opnieuw. Bedreigd,
besloten de goden hun krachten te bundelen en een nieuwe godin te vormen die de
demonen voorgoed moest verslaan: Durga. De nieuwe godin was
buitengewoon krachtig en sloeg met succes diverse aanvallen af. Bij één aanval
moest Durga het opnemen tegen een buffel. Ze onthoofdde het dier met de slag
van een zwaard. Uit het lichaam van de buffel verrees Mahihasura, een demon: de
sterkste die Durga ooit tegenover zich had gehad. In een beslissende strijd
doodde ze Mahihasura. Verslagen trokken de demonen zich definitief terug.`
Belangrijker dan het verhaal is de symboliek. De tegenstelling tussen
goed en kwaad is alom aanwezig, ook in de mens zelf. Dat het goede overwint, is
het geloof dat aanwezig is, de hoop die wordt gekoesterd. Wie de strijd
aandurft en zijn innerlijke krachten bundelt, kan het kwaad om zich heen en in
zichzelf uiteindelijk wel aan. Maar dat vereist moed, volharding en vertrouwen
in eigen kunnen.
Overal in de stad, in alle wijken, op alle pleinen worden grote en
kleine tempels gebouwd. Op de straat, over de straat, rond een boom, aan een
bestaand gebouw. Bamboe, stof, hout, karton, een kunstig geheel, afgewerkt met
zoveel mogelijk flikkerende lichtjes. In de tempels en tempeltjes vind je
steeds vijf godenbeelden. In het midden het grootste, moeder Durga met acht
armen. Links en rechts haar vier kinderen: Ganesh, Laksmi, Sarasvati en
Kartikeya. De god Shiva, eigenlijk de belangrijkste, staat er voor een keer niet bij. Hij zou de
aandacht teveel naar zich toetrekken en Durga naar de achtergrond doen verschuiven.
Ongepast op haar festival.
Het blijft een schatting, maar verschillende mensen vertellen me dat
er tijdens dit festival meer dan 2 miljoen bezoekers naar Kolkata komen, een
wereldstad met meer dan 15 miljoen inwoners. Slumbewoners en daklozen
wellicht niet meegerekend. Wie niet geregistreerd is of geen thuisadres heeft,
telt immers niet mee. Toch heerst er een bepaalde rust over de stad of moet ik
spreken van een andere drukte? Kolkata is onherkenbaar geworden. Weinig
verkeer, veel verkeersvrije straten en pleinen, met uitzondering van de grote
verkeersassen.
Incredible … zelfs de voetganger lijkt terrein te winnen.
Waar hij anders nooit voorrang krijgt, bijna altijd moet springen en lopen om
levend en zonder ongelukken de overkant van de straat te bereiken, kan dit nu
gebeuren in alle rust en kalmte. “Al wie niet weg is, is gezien,” mag voor een
paar dagen vergeten worden. Mocht dit toch blijven duren, de stad en haar
inwoners zouden er wel bij varen.
Wie ooit in Kolkata is geweest, kent de andere - de nooit tot rust
komende - drukte, de chaos, het lawaai, de stank, de overbevolking. Niets
ontbreekt. Er zijn de voetgangers, de riksjalopers, de fietsers, de moto’s, de
taxi’s, de auto’s, de bussen, de vrachtwagens, hier en daar nog een
overgebleven heilige koe, de honden, de kraaien en nog zoveel meer. Zelfs een
kudde geiten met een herder. Ze lopen langs de drukke J.L. Nehru Road, op weg
naar Kolkata Maidan, het grote stadspark met de Victoria Memorial. Het enorm
marmeren koepelcomplex werd gebouwd tussen 1906 en 1921, als monument voor Queen
Victoria. Zij heet je nog steeds welkom, majestueus en dominerend gezeten op
haar troon. Markies Curzon of Kedleston, onderkoning van India suggereerde de “creation of a fitting memorial” met de
volgende woorden: "Let us have a building, stately,
spacious, monumental and grand, to which every newcomer in Calcutta will turn,
to which all the resident population, European and native, will flock, where
all classes will learn the lessons of history and see revived before their eyes
the marvels of the past." Wellicht zijn er niet zoveel “natives”
die zich de wonderen van de Engelse koloniale periode nog herinneren of zich
willen herinneren. Blijvend voordeel van het park met zijn memorial is in elk
geval de rust te midden van de chaos.
Incredible … want elk jaar opnieuw kan je gedurende een
week “op adem komen” in Kolkata, letterlijk
en figuurlijk. Een niet te onderschatten luxe, een gezondheidscadeau. De gas – en benzinewalmen zijn voor heel even zo
goed als verdwenen, vervuilen niet langer je neus, mond en longen, irriteren je
ogen niet en zijn geen aanleiding meer tot hoofdpijn of andere ongemakken.
Waarom blijven de goden niet langer in Kolkata? Zij en wij kunnen er dan
ongestoord genieten. Zij van hun nectar, ik van een deugddoende frisse
Kingfisher in de rustige tuin van Fairlawn.
Bart Massart
Kolkata
31.10.2015
